Бенјамин Штајн – Платно (роман со две лица)
Во издание на Блесок Скопје, 2011
Превод од германски: Елизабета Линднер
корица преземена од оригиналот
со поддршка од ТРАДУКИ
Книгата можете да ја најдете во :: :: Буква :: Полица :: Антолог ::
Бенјамин Штајн – Фото и Белешка за авторот (PDF)
Елизабета Линднер “Патот до религијата е трнлив” – Портрет на Бенјамин Штајн во Списанието “11 Март 1943”, број 21, 2013, во издание на Еврејската Заедница на Македонија, PDF
За романот:
Романот „Платно“ од Бенјамин Штајн во Германија беше објавен во 2010 година, а во 2011 г. излезе кај Блесок, во превод од германски на Елизабета Линднер, и со поддршка од литературната мрежа Традуки. Македонскиот превод е прв превод на овој роман, кој веќе излезе на повеќе јазици и сѐ уште активно се преведува.
„Платно“ е извонреден роман од повеќе причини: не само заради симболиката содржана во фактот дека книгата нема опачина, туку две лица, а со тоа и можност да почне да се чита од која било страна, или, пак, после секое поглавје да се чита наизменично од другата страна; не само заради тоа што приказните како симболично, така и реално се судруваат во средината, туку и заради неговата комплексност, тематика и стил. Во двете слоевити приказни на протагонистите Јан Векслер и Амнон Зихрони романот се занимава со идентитетот и сеќавањето низ призмата на еврејската култура и религија, а воедно плени со својот убав, лесен и живописен јазичен и литературен стил. Со тоа оваа книга заслужно доби одлични рецензии во сите водечки германски весници и списанија, а за него авторот ги доби литературните награди Тукан и Наградата за поддршка на писатели од Министерството за наука, истражување и уметност на Баварија.
Извадок од романот
Платно – Јан Векслер @ Традуки (PDF)
::Платно – Амнон Зихрони @ SlovoKult::Literatur/a::Блесок 2011::Превод::Елизабета Линднер::
Амнон Зихрони
И не знаеме што е вистина,
велиш. Можеме да го кажеме само она
што е важно.
Долго време верував дека поседувам нешто слично на шесто сетило. Не дека гледав мртви луѓе или нешто што може да се спореди со тоа, нешто што би се сметало за натприродно. Поскоро може да се каже дека беше спротивно од тоа. Мислев дека поседувам осет за она навистина насушното во луѓето, осет за она што ги поттикнува или попречува да сторат нешто, за она јадро во нив, кое тие во еден миг на отвореност можеби би го означиле како свое Јас.
Она што го чини човекот не му се познава на лицето. Не може да се начуе во звукот на неговиот глас. Не може да се помириса или вкуси, дури ни од капките пот врз слепоочниците во мигот на страв. Доколку човек се ослони на допирите, тогаш би бил сосема изгубен, зашто допирачот и допрениот се вмешуваат во допирот, и никогаш не може да се каже дали во еден таков момент човек повеќе се перципира самиот себеси отколку човекот за кој се надева дека ќе го спознае. А не е ниту пак мешавина од сето тоа.
Не, она за кое зборувам не може да се опфати со оние за нас вообичаени сетила со кои располагаме. Тоа е мешавина од сите допири, мириси, звуци, слики и вкусови, на кои нашите сетила во текот на времето наишле и кои не биле заборавени. Нашите сеќавања се оние кои нè прават она што сме. Нашето помнење е вистинското седиште на нашето Јас.
Но, сеќавањето е непостојано, секогаш е подготвено да се преобрази. Со секое потсетување преобликуваме, филтрираме, двоиме и составуваме, додаваме, изоставуваме и така со тек на време постепено го заменуваме изворното со сеќавање на сеќавањето. Кој би можел, тогаш, да каже што е она што некогаш навистина се случило?
Заборавањето, велат некои мои колеги ноншалантно, било струпот на психата. Но како што под струпот се образува нова кожа, за да го оконча зараснувањето, така и под заборавањето се создава нешто ново. Јас повторно и повторно можев тоа да го набљудувам кај своите клиенти. А тоа се однесува на она шесто сетило, врз кое почиваше и мојот успех како психоаналитичар и на кое можев да се потпрам: тоа беше – сетило за сеќавање.
Мирисав, чувствував, слушав и гледав сеќавања од други луѓе; и не сум сигурен дали тоа да го наречам дарба. Доколку го сторам тоа, би морал да се запрашам кој беше дарителот. Таму од каде што потекнувам, на ваквите прашања има само еден одговор: Ха-Кадош барух-ху – Пресветиот, слава му – или пак Сатана, вечниот искушител, а јас сум единствениот од кој зависи дали ќе го прифати доказот за потеклото на овој дар. Зашто во секоја дарба, така ќе ми речеа, има примеси и од доброто и од злото, и на крајот сепак зависи од надарениот дали дарбата ќе ја престори во благослов или во клетва.
Имав петнаесет години кога низ мене проструи наплив од слики, звуци, мириси и чувства, како црвен усвитен метал кој во мене требаше да ја согори секоја трага од детинетост и секој остаток од детство. Седев со наведната глава пред татко ми, во исчекување да биде изречена казна, за која требаше да си претпоставам дека насилно и неповратно ќе ми го промени животот.
Мислам дека морам да се навратам малку назад, за да ја разјаснам природата на мигот во кој евентуално се решава мојот живот, и за да пренесам некој впечаток за видот на казната, која оној ден ја очекував. Кога велам насилно, не мислам на телесно казнување. Тоа попрво беше насилство на срцето, кое, заради некое неодредено чувство дека постапува најправилно што може, во себеси ја дроби секоја спротивставена возбуда.
Роден сум во Меа Шеарим, Јерушалајим. Бев првиот син после три ќерки и бев цели пет и пол години помлад од мојата најстара сестра. Тоа не беше ништо невообичаено во нашето соседство. Единствено возраста на моите родители можеше да се смета за упадлива, бидејќи тие веќе длабоко беа навлезени во своите триесетти. Во едно место како ова, можеше да има само три објаснувања за тоа. Или биле стар ерген и стара мома, бидејќи нешто во семејствата не било баш сосем кошер: злокобното преовладување на Лошиот поглед, на пример, синоним за меланхолија која го загрозува животот, или пак нескротливи тевеси, кои, чувај Боже, некој член на семејството го оттргнале од единствениот вистински пат на Тората. Како втора можност во предвид доаѓа дека ова не бил нивниот прв брак. А и третото можно објаснување, дека нивните еврејски корени не се протегаат непосредно од подножјето на планината Синај, секако не би бил некој помал недостаток.
Во општество со строги норми, доволно е едно мало скршнување од очекуваното, за да станеш сомнителен. И можеби поради тоа често имав чувство дека моите родители секогаш правеа малку повеќе отколку што се чинеше потребно, секогаш беа малку поподготвени од другите, да ја следат строго зацртаната линија на очекувањата – за, кога веќе не се уважени, да бидат барем прифатени.
Станот на моите родители беше мал. Имаше три соби. Во едната беа сместени девојчињата. Втората им припаѓаше на моите родители и беше заклучена. Во третата, најголемата, имаше место само за еден шкаф за садови, еден регал за изданијата на Раши и Гемара, една маса за јадење која се расклопува и токму толку столици доволни за секој член од семејството и еден до двајца гости. Овде се одвиваше семејниот живот, зашто кујните – ги имаше дури две, месна и млечна, десно и лево од претсобјето, беа толку мали, што во нив едвај имаше место за мијалник, шпорет и тесна работна плоча.
Моето раѓање беше погодна прилика да се побара нов стан. Не беше возможно да ја делам собата со своите сестри; а собата на моите родители беше табу. Секогаш беше заклучена. Дури и да сакале мојот кревет да го стават таму, тоа ќе било само краткотрајно решение, зашто подолго од една, или можеби две години, не се оставаат децата да спијат кај родителите.
Новиот стан беше само неколку улици оддалечен од стариот. За преселбата моите родители позајмиле запрежна кола. Две момчиња од соседството им помогнале за носењето. Дури и покрај тоа што соседите бесрамно го потценувале тоа што не остануваме во истата четврт. Имено, новата зграда, иако не беше оддалечена ни двесте метри, веќе припаѓаше на еден друг свет.
Се преселивме во Рехов Малхеи Јизраел, во Геула, што значи нешто како спасение. Притоа, не само што преминавме преку јазична граница – таму не се зборуваше јидиш, туку иврит – туку направивме и патување во времето од околу стотина години и својата покуќнина ја истоваривме на еден друг континент од еврејскиот свет. А тоа што татко ми отвори дуќан па сега, наместо од утро до вечер, само два часа навечер седеше над светите книги, овде не беше причина за губење пријатели.
Од оној миг тогаш, кој му претходеше на изрекувањето на мојата казна, знам дека преку преселбата не само што беше спасен мојот живот, туку и животот на моите родители. Секако, оддалечени неколку стотини метри од центарот на светоста, тие се чувствуваа далеку попријатно, беа многу помалку под притисок, не мораа да се докажуваат и, како што оттогаш сфатив, не мораа да се преправаат дека се нешто друго.
Но, со години не насетував ништо од тоа. Татко ми дури и не го симна кафтанот. Се подразбира дека ме испраќаше во хедерот во нашето поранешно соседство, каде што учев да читам и ги учев видовите и редоследот на жртвите во стариот Храм. А бидејќи учев вредно и не бев упадлив, се подразбира дека не дојде во предвид ниедна друга јешива освен онаа што се наоѓаше непосредно до истиот тој хедер. И секако дека воопшто не беше предвидено поинаку, освен на деветнаесет или дваесет години да се оженам и да станам млад татко, да учам во истиот колел како и татко ми во вечерите, откако ќе го затвори дуќанот. Сè требаше да биде онака како што си е ред, и небаре ништо немаше да се промени, ако не се земе предвид тоа што Вечниот не сакаше да дозволи моето семејство да најде погоден стан во Меах Шеарим, па затоа нè испрати во туѓината на Геула – можеби како искушение, кој би можел да го знае тоа?
Полесно можеше да се разјасни прашањето: што беше она што се криеше зад постојано заклучената врата во собата на родителите. Одговорот ми беше оставен на чекор од мене, и тоа во буквална смисла на зборот, имено во облик на едниот од двата клуча, кои моите родители обично секогаш ги носеа со себе.
Најпрво не знаев чиј е клучот кој еден ден го најдов на подот директно пред таинствената врата. А навистина сакав да знам, зашто не ми се веруваше дека после толку години тој заради невнимание ќе ми западне в раце. Кога потоа, после кусо колебање, ја отворив вратата и влегов во забранетата соба, уште помалку ми се веруваше. После неколку секунди, со брз поглед и без било што да променам во собата, да, без ништо да допрам, открив од што се состоеше тајната.
Беше декември. Небото, студено и ведро, лебдеше над портите од квартот, а низ прозорците кои гледаа кон улицата сончевата светлина заплискуваше во малата просторија. Се простираше врз ѕидовите, врз шифоњерот, креветот и го поведе мојот поглед до еден тесен, до плафонот висок регал, полн со книги – со гојски книги, забранети книги.
Регалот беше регал од соништата, наполнет со знаење по кое копнеев, знаење кое го пробиваше космосот на тесните улици и улички од нашиот кварт и ме изнесуваше надвор од строго зацртаните граници меѓу кои живеев. Во редовите со книги пред мене, се наоѓаа изданија од автори за кои татко ми пред неколку дена дури и ми беше раскажувал, па небаре однатре го копкаше да ме намами на трагата, да ме подбуцне, да ја разоткрие тајната и да ми ги отвори овие книги како врата кон една досега забранета и грижливо заклучена просторија, која долго време им била достапна само на други.
Паднаа имиња како – Фројд, Јунг, По и Вајлд – во еден разговор за Талмуд-трактатот, кој во моментот го учев во јешивата: Брахот. Речиси го бев завршил, и после многубројни големи фолио страници исполнети со заплеткани изведувања на закони бев наишол на еден возбудлив, и затоа еден од најомилените агадиски пасуси: не закони, не пресметувања – туку приказни, и тоа за соништата, нивното толкување и значење, две нешта, кои, како што научив од Гемарата, се две потполно различни нешта.
Реченицата која беше вовед на токму тој пасус ми приреди потешкотии: Непротолкуваниот сон, пишуваше, е како непрочитано писмо. А понатаму се велеше: Сите соништа ја следат устата. Сосема е сеедно, така поучуваа мудрите, што гледаме во сонот, тој своето значење ќе го добие само преку толкувањето. Но кога еднаш ќе биде изречено, толкувањето има трајност и се исполнува.
А зошто тогаш, го прашав татко ми, писмото воопшто смее да се отвора? И доколку се отвора, зошто да го отвори некој друг, кога толкувањето би можело да го наведе нашиот живот кон некоја злокобна насока, кон која немало да постои пресвртница доколку не сме сонувале или барем доколку не ни бил протолкуван сонот?
Исто така, не можев да разберам дека еден сон сам по себе е без вредност, а сепак, следејќи ја устата на толкувачот треба да ја поседува моќта да ни го промени животот, да ни донесе среќа или несреќа, токму така, небаре Бог ги фрлил коцките без и најмалку да се интересира за тоа како ќе паднат. И ако, на крајот на краиштата, сето тоа навистина e така, бев запрашал, дали тогаш треба воопшто да се сонува?
Секако, сметаше татко ми. Соништата, тврдеше тој, ја поседувале моќта безусловно да ни го променат животот. Докази за тоа имало купишта, а исто така и добра причина за толкувањето на нашите соништа да им го довериме на други. Самите ние во нив можеме да го видиме она што нашето Јас е подготвено да види. А, за жал, некои души се така створени, и во секој знак откриваат катастрофи небаре се разлеано мастило во најбистра вода. А други, пак, нема да ја здогледаат сенката на гигантската карпа, дури ни кога таа лебди над нив и сè околу нив веќе тоне во темнина.
А какви докази, запрашав понатаму, би требало да бидат тоа? Барав поразбирливи примери отколку оние во Талмудот, кои ми се чинеа премногу застарени за да можам да ги сметам за такви на кои можеш да се ослониш. А татко ми раскажуваше за Дупка и клатно на По и приказната ја поврза со лечењето на психози во змиско дувло, со волчешкиот човек и Сликата на Доријан Греј на Оскар Вајлд, роман во кој забивањето на ножот во срцето на сликата го убива човекот кој е претставен на платното.
Немав поим од каде татко ми го знае сето тоа. По и Вајлд не се појавуваа ниту во Тората ниту во Мидрашот, а во јешивата ѝ се доближувавме на поезијата единствено кога ги работевме химните за Херувимите и Серафимите, кои лебдат над тронот на Вечниот.
Го слушав татко ми. Колку е важно да се сонува, рече конечно со подигнати веѓи, тоа сме го знаеле уште од Јесаја. Зашто, како што вели пророкот, зборот сон не означувал ништо друго освен: Зајакнувај ме.
Зајакнувај ме… Еве, си го велам тоа со шепот. Бидејќи стоев пред регал полн со соништа и требаше само да ја испружам раката за да бидам зајакнат, не сакав ни секунда повеќе да чекам. Мојот поглед јуреше врз грбовите од книгите. Со воздржан здив ја испружив раката и дофатив едно тенко издание, за кое претпоставував дека лесно ќе можам да го сокријам.
Вињетата на корицата прикажуваше млад денди. Седеше во кожна фотелја пред еден штафелај и пушеше. Цигарата беше вметната во долг сребрен цигаралак и меѓу неговите прсти делуваше како дрско да држи четка. Но не сликаше. Поскоро ја набљудуваше лесната црна ткаенина со која беше прекриена сликата на штафелајот, така што на фантазијата на набљудувачот ѝ беше препуштено да си направи претпоставки за она што би можело да биде прикажано на платното зад неа.
Оваа книга, си помислив, беше предодредена за мене. Го имав она особено чувство дека правилно сум одбрал. Значи, требаше да ја украдам Сликата на Доријан Греј, а притоа можев само да се надевам дека мојот прекршок ќе биде исто така видлив само како пурпурен сјај врз едно грижливо прекриено платно наместо врз моето лице, па така никој нема да го забележи мојот престап.
Ја сокрив книгата под кошулата, се осигурив дека не допрев или не поместив ништо друго, и ја напуштив собата без да се завртам назад. Колку што е можно потивко ја затворив вратата, го завртев клучот, го извлеков и повторно го положив на она место, една педа оддалечено од прагот, каде што претходно го бев нашол.
Книгата ја сокрив во својот кревет. Остатокот од денот шетав наоколу со студени раце и немирно срце. Повремено минував, небаре случајно, покрај вратата од собата на моите родители и проверував дали клучот сè уште лежи на подот. Некое време во текот на вечерта, кога повторно сите беа дома и јас уште еднаш погледнав за да проверам, веќе беше исчезнат. Никој не го спомна, ниту дека бил загубен, ниту дека повторно бил најден. Да не беше пленот од соништата кој се наоѓаше под мојот душек, немаше да можам со сигурност да кажам дали клучот некогаш лежел пред прагот и дали јас навистина бев влегол во собата. Сето тоа ќе можеше да биде дел од некој сон, во кој бев потонал додека размислував за зборовите на татко ми, кој соништата ги сметаше за лек.
Првите страници од книгата ги читав ноќе, седнат во клозетот. Дури и ноќе ми беше страв дека може да биде воочливо доколку таму останам подолго. Исто така, не се осмелував да читам во кревет, зашто светите книги не смееја да се читаат в кревет. Доколку некој влезеше во мојата соба и ме најдеше како читам в кревет, ќе морав веднаш да објаснам зошто. Дека дури и ноќе седам на работната маса и квачам врз Талмудот, можеби и ќе ми поверуваа, но сепак ќе се загрижеа што е она што ми го краде сонот. Тоа ќе можеше лесно да се преточи во мало сослушување, во текот на кое можеби и ќе се издадев.
Не, книгата не можев да ја читам дома. Но не можев да ја издржам напнатоста. Токму толку можев да прочитам, за површно да ги запознам сликарот Базил Холворд и лордот Хенри Вотон и да фрлам краток поглед врз тукушто завршениот портрет на Доријан Греј – невина слика, која ни во најмала мера не побуди сомнеж за она во кое ќе прерасне. Не бев способен да го проследам разговорот меѓу Хари и Базил, кога прелетав преку страниците седнат во клозетот. Морав да почнам одново и да читам, да читам, што е можно поскоро.
Дека лошиот нагон доведува до лудило, веќе доволно пати бев чул од рабинот. Тој се вгнездувал во нас, ни шепотел аргументи, и нас и нашиот разум нè вртел околу малиот прст, за на крајот сосема да ни го помати духот и да нè земе под своја власт. Па така ќе почнеме да чиниме лошо, а притоа ќе бидеме цврсто убедени дека тоа не е ништо погрешно. Толку умешен бил Попречувачот и Искушителот. И токму затоа важи правилото човек да биде буден и да му одолее, каде и да го повиши шепотливиот глас за да нè направи слаби.
Денес веќе не би можел со сигурност да кажам кога и што ми беше шепотел на уво. Сепак, знам дека не му одолеав. Од љубопитност го сослушав секој збор и волно ја проследував секоја аргументација која ми ја капнуваше в уво. Но секако се сеќавав на мигот на неговата прва вистинска победа, имено оној миг кога го завртев клучот во клучалката на забранетата соба, за да ја отворам вратата. А се сеќавав и на триумфот на Искушителот кога ја зедов книгата од регалот и ја вметнав под кошулата. Сигурно се насмеал за тоа. Колку бргу ќе ми стане тешко да ја проценам сопствената моќ на расудување, за тоа немав никаква претстава.
Веќе следното утро не можев повеќе да издржам. Ја извадив книгата од под душекот и ја зедов со себе во јешивата. Кога стигнав таму, ја сокрив под своето издание на Талмудот и копнежливо чекав рабинот да ја напушти просторијата после својата утринска дроша, за да нè препушти на нашето наизуст изучување на дневниот пасус.
Кога конечно замина, ја извлеков Сликата на Доријан Греј од под фолијантот. Својата Гемара, отворена на точната страница, ја поставив на држачот за книга. Украдената книга ја ставив пред неа. И сериозно верував дека никој нема да забележи дека дента не учам, во секој случај не Божјите патишта, туку оние на поетиката.
Во длабоката тишина на салата за учење и привидната сигурност за која бев во заблуда, бргу ми одеше. Читав а погледот само ми прелетуваше. Ред по ред, страна по страна го впивав текстот во себе. Повремено ги затворав очите, за сосема пластично да си ја претставам сцената која Вајлд ја опишуваше. И ми успеваше.
Еден цел миг дури и верував дека не сум повеќе во Јерушалајим, туку во ателјето на Базил Халвард или во салонот на Доријан Греј. И не само што верував дека сликата ја гледам непосредно пред себе, туку и дека можам да ја допрам. Ја напипав првата мала алова дамка која се појави на сликата; и не бев сигурен дали грешката која беше станала видлива и опиплива навистина беше на Доријан Греј или, пак, можеби сепак моја сопствена.
Ги бев затворил очите. Бев западнал во сон. Го чувствував колку е топол, вистински и електризирачки. Бев преминал во еден друг свет.
Ама, рабинот не сонуваше. Кога одненадеж ја почувствував неговата тешка дланка врз своето рамо, ги отворив очите. Сепак не го погледнав. Не се помрднував. Сè уште постоеше мала шанса да не забележал што се беше случило со мене. Па, на крајот на краиштата, може да се случи човек кусо да задреме над книгите. Ја зеде книгата, ја затвори и фрли еден попатен поглед врз задниот дел од корицата, на кој ќе мораше да стои насловот доколку се работеше за хебрејска книга. Верувам дека тоа го направи по автоматизам, зашто тоа беше страната од која тој веројатно ги отвораше сите книги кои некогаш му се присториле достојни за читање. Но, на оваа страна се наоѓаа само бројот за трговија и името на издавачката куќа – Penguin Books – ништо друго. Направи пауза, а јас буквално почувствував како во него се издигнува презирот.
Ти, рече, и тоа многу, многу тивко и притоа се наведна надолу кон мене: Сега ќе си ги собереш своите работи и ќе си одиш дома. А потоа ќе го испратиш татко ти ваму. Ќе може да ја земе книгата кај Рош Јешива.
Ти …, и го прошепоти токму онака како и она првото Ти, и негодуваше за момент: … си овде очигледно на погрешно место.
Што се случило?, праша татко ми, кога јас како што ми беше наложено го известив дека сум бил испратен дома и дека тој мора да оди кај Рош Јешива.
Сонував, одговорив, што всушност и не беше лага. Татко ми ги извади очилата и ме гледаше в очи.
Тоа е сè?, праша.
Да, тоа е сè, лажев и на тој начин на обемот на својот прекршок му придодадов уште една добра порција плус. Немав никаква претстава за видот на казната која ме очекува. Но морав да си замислам дека тоа ќе биде казна од библиски размери. Па, конечно, немав навлечено срам само врз себе, туку го нарушив и угледот на своите родители. Што може да се мисли за родители кои своите деца не можат да ги држат настрана од светското ѓубре на романите од англиското говорно подрачје? Што да се мисли за домашното воспитување, кое не било во состојба да ме спречи со себе да понесам такви книги во јешивата и несовесно да ги изложам своите соученици на истото тоа разорно влијание?
Неколку часа, можеби дури и до следниот ден, иако во страв, сепак ќе можам да продолжам со својот досегашен живот, бидејќи мојот прекршок сè уште не беше јавно изречен. Црна ткаенина сè уште ја прекриваше сликата со ликот на мојата душа која веќе беше нечиста од соништата и шепотењата на Искушителот. Само уште многу кратко ќе бидам нормален петнаесетгодишник во едно хареди-семејство во Геула…
Рокот до бесилката траеше два и пол часа. Татко ми не негодуваше и веднаш се упати кон канцеларијата на Рош Јешива. Што точно таму се зборувало, никогаш не дознав.
Чекав во својата соба. Со подвиткани колена седев врз својот кревет и низ отворената врата зјапав во напуштената маса во дневната соба, во мушамата за делници со дезен на црвено-виолетов слез и сребрениот сад кој стоеше на средината од маста и беше полн со зелени јаболка. Се обидов да си замислам како Рош Јешива го пречекува татко ми, како го започнува разговорот и како лицето на татко ми ќе се промени, кога оној полека ќе ја подбутне книгата кон татко ми и тој ќе ја препознае – оној сон во облик на испечатени страни, кој јас, син му, го откраднав од тајната одаја со драгоцености.
Кога конечно се врати, најпрвин можев само да го чујам. Го положи својот шешир врз шкафчето покрај вратата, го соблече кафтанот и грижливо го закачи на закачалка. Од самото наслушување, неговите движења ми се причинија некако забавени. Можеби, си мислев, и тој сака да го задржи времето, или барем да го развлече, да го измазни неговиот набор, за да не мора веднаш да ме сретне и да зборува со мене. И навистина, не дојде веднаш кај мене во собата. Низ отворената врата видов како во дневната соба седна на својот стол од трпезариската маса. Се потпре со лактите и ја спушти главата во дланките.
Не верувам дека плачеше. Но во своите мисли претураше по исходите од оваа приказна, која си ја навлеков себеси, нему и на целото семејство. А сигурен сум дека знаеше дека седам на својот кревет и го набљудувам.
Можеби, си мислев, дури и ова е дел од казната: да ме остави да ја видам неговата безизлезност и да го издржам молкот. И среде тишината немаше ништо друго освен главата на татко ми потпрена врз дланките, како мала планета во бесконечната вселена, во која бездруго илјадници мисли се ловеа едни со други, во која нешто шепотеше, можеби дури и врескаше, во која казните и изливите на љубов беа премерувани и отфрлани, а прекорите и помирувањата се бореа за превласт.
Не издржав. Станав од својот кревет, многу бавно тргнав низ вратата кон него и седнав до него на масата. Две, или можеби три минути, седев немо до него, молк наспрема молк, небаре времето замрзнало меѓу нас и сега, ете, мирува. Еден од нас, си помислив, би морал да се помрдне, да се реши на некое движење, на некој збор, и да ја разбие тишината. И колку поскоро тоа ќе се случи, дотолку подобро.
Но татко ми не се помрднуваше. Се чинеше дека воопшто и не дише. Можеби веќе и не беше овде, туку се беше упатил на некое патување, далеку од мене, далеку од оваа соба, од соседството, од нашата четврт, да, можеби сосема далеку од градот. Сакав да се врати и да зборува со мене, сеедно колку и да биде стравотно и неменливо она што ќе ми го каже.
Би можел да го изговорам името на Вечниот, си помислив. Можеби тоа би бил добар омен и би го разбудил. Бидејќи ќе мора да одговори, тоа би можело да го врати од неговото отсуство. И така, ја испружив раката кон сребрениот сад на средината на масата. Зедов јаболко и прошепотив: Благословен да си Господе, Боже наш, Кралу на Светот, кој ги создал плодовите на дрвјата.
Делуваше. Татко ми одговори.
Амен. Го рече тоа тивко, небаре беше бојазлив обид за одговор. А кога гласно го загризов јаболкото, тој ја крена главата, ги отвори очите и ме погледна.
Подоцна повторно и повторно се прашував, што ли беше она што ја предизвика бурата од слики, тонови и чувства, која следеше. Дали тоа беше името на Вечниот? Дали тоа беше продорниот звук на јаболкото кое се расцепува меѓу моите заби, кој ја проби тишината, која сè дотогаш стоеше несовладлива, како некој ѕид помеѓу мене и татко ми? Или, пак, тоа беше неподносливата напнатост, во која со часови исчекував, и која сега, ете, со гризот во јаболкото ненадејно попушти, и ме подготви за овој миг, во кој на еден за мене дотогаш потполно непознат, сосема нов начин, учев да гледам, вкусувам, мирисам, слушам и чувствувам? Не знам.