Текстот е препорака за романот Прстените на Сатурн од В.Г. Зебалд, на германски е објавен на :: Literaturport во рубриката Leselampe 2021, 33 недела ::
Текстот на англиски :: SlovoKult :: Literatur/a
За книгата на англиски :: на ВИКИПЕДИЈА
:: Елизабета Линднер Костадиновска ::
Елизабета Линднер Костадиновска од 2006 година живее во Берлин како слободен книжевен преведувач, уредник, автор и уметник. Во 2007 година го основа литературниот портал Slovokult.de, портал за македонска литература на германски јазик, кој го уредува со други книжевни преведувачи. Заедно со Игор Исаковски, таа беше соуредник и преведувач на книги на германски јазик на македонски јазик во издавачката куќа Блесок во Скопје од 2008 до 2015 година и организираше читања со преведените автори меѓу кои Инго Шулце, Бенјамин Штајн, Јурген Ненѕа и Михаел Кругер) како и неколку презентации на книги. Елизабета Линднер досега има преведено околу 30 книги (меѓу кои Томас Бернхард, Бенјамин Штајн, Вилхелм Генацино, Паул Целан, Рајнер Марија Рилке и многу други). По раната смрт на издавачот во Македонија во 2014 година, таа ја основа издавачката куќа SlovoKult::Literatur во Берлин во 2015 година и онлајн списанието „SlovoKult::Liteartur/a“ на македонски јазик во 2016 година, кое е достапно и на германски од 2017 година.
W.G. Sebald :: Die Ringe des Saturn. Eine englische Wallfahrt.
Eichborn Verlag, Франкфурт на Мајна, 1995 година.
Кога ја посетив берлинската канцеларија на Ајхборн Ферлаг како учесник на Летната академија за преведувачи на литература на германски јазик на Литературниот колоквиум Берлин во 2008 година, откако љубезно запрашав, љубезно ми беше дозволено да го земам за себе изданието на „Прстените на Сатурн“ од В. Г. Зебалд.
Токму денес (јули 2021 година) прочитав критички текст во НЦЦ (Neue Zürcher Zeitung) за недостатокот на книжевна критика, потсетувајќи, како што понекогаш прават други, дека просечните книги се високо фалени, па дури и наречени „ремек-дела“, додека веројатно некои „вистински ремек-дела“ ¹ се во исто време игнорирани и зачувани за подоцнежните времиња и генерации. Лоши критики имало и за ремек-дела. Затоа никогаш не можете навистина да се потпрете на рецензии на книги.
Бидејќи имам многу малку време за „класично читање“ (особено за романи над 200 страници), одлучувам многу брзо, исто така професионално условено, дали ќе читам нешто понатаму, дали ќе му обратам повеќе внимание на авторот или не. Ако се работи за германска литература и не можам да го зауздам својт ентузијазам, тогаш апсолутно морам да ја преведам книгата, што значи: дефинитивно би ги препорачала скоро сите мои преведени книги (само неколку беа по налог и не ми беа прв избор, но сепак доволно добри за да се прифати понудата). Сигурна сум дека сите тие се рецензирани во медиумите на германски јазик, но и покрај тоа, сепак уште постои таа тенденција да се воздржат од Прстените на Сатурн на В.Г. Зебалд. Оваа проза е објавена во 1995 година и, мислам, сè уште не го добила вниманието што го заслужува. И затоа ја избрав оваа книга, бидејќи, како што напиша и Уве Шуте во „Der Freitag“ уште во 2019 година, и јас ја сметам за вистинско ремек дело на Зебалд.²
Специфичниот стил на Зебалд ја доведува нарацијата до совршенство (и бездруго лично не ми се допаѓаат книгите на кои им требаат многу дијалози за нивната приказна/и и претпочитам интроспективна нарација или неопределени/индиректни дискусии): Го овозможува протокот на мислата на еден многу пријатен начин, а истовремено му дава многу особена содржина. Но, поклонението, и физички (во Сафолк) и духовно (преку човештвото и да се биде човек) нè води низ поновата светска историја со фокус на влијанието на Европа: уништувањето предизвикано од војните или од бизнисот и трговијата, кои до ден денес ни се чинат дека се нешто сосема нормално/природно, овде го добиваат своето вистинско лице и стојат пред нас толку природно изобличени, така што е невозможно да се побегне од вистината.
Поетизирано, вткаено во уметноста на раскажувањето, но сепак многу природно и фактички, опипливо блиско: изгледа толку реално и измислено во исто време, бидејќи често поетската вистина се комбинира со реални/историски личности. Оваа „вистина“ е текстуално исткаена во одлична проза – надополнета со илустрации кои Зебалд ги избрал или фотографирал самиот: тие носат дополнителна симболика и му даваат на текстот уште една особена одлика. Контекстот што го создава Зебалд е истовремено комплексен и неизнуден, што е она што го сочинува ремек-делото, како што сметам.
А ние, како читатели, сме површина за проекција на оваа важна изведба. Го следиме, и не би ни сакале да биде поинаку, бидејќи магијата на јазикот и лесниот начин на доживување на реалноста и фикцијата во таков посебен контекст и со јасна критика, која сепак делува уметнички, е нешто уникатно и бескрајно – како што може да се отчита и во многубројната симболика (прстените на Сатурн, лавиринтот… и на крајот, исто така, преселбата на душите). Дека многу од она што човекот го смета за фактичко е грешка – е подеднакво бескрајна тема, која продолжува да се одигрува во нашата реалност денес. Зебалд го посочува ова преку личноста на Томас Браун и неговото дело Pseudodoxia Epidemica (слободно преведено: Заблуда-мислење), за да не се успее во потрагата по вистината, туку да се задоволи со мислите и размислувањата, бидејќи тие секако имаат значење во овие светски катастрофи кои се повторуваат, бескрајно.
Книгата е преведена на македонски јазик од 2016 година, но од „комерцијални причини“ и покрај платените права, (сè уште) е невозможно да се издаде оваа книга, што пак, во одредена смисла, изнесува нанадвор дел од содржината и формира нов „прстен“: Критиката во книгата се отелотворува во реалноста и ја спречува иднината на (самата) книгата на друг јазик, – с а м о поради непоправливи човечки причини како што се моќта (+парите) и карактеристиките како суетата и егоизмот – кои веројатно стојат и зад секое погрешно мислење. Духот паѓа на страна, човекот најдобро се чувствува кога е врзан за разбојот – доброволната подготвеност да се биде роб – но она што се ткае, потоа го одредува самиот ткајач, неговата индивидуалност станува дел од целината – светската историја и неговиот понатамошен развој, а исто така и од иднината – која ја ткае… и која веројатно ќе заврши во многу катастрофи.